ประวัติศาสตร์(เกือบ)ครอบจักรวาล... ฉบับย่อ (Brief Histories of Almost Anything: 50 Savvy Slices of o
ประวัติศาสตร์(เกือบ)ครอบจักรวาล... ฉบับย่อ
แปลจาก Brief Histories of Almost Anything: 50 Savvy Slices of our Global Past (2008) เขียนโดย Chris Brazier แปลโดยกมลรัตน์ อุเทนพิทักษ์ บรรณาธิการโดยเนาวนิจ สิริผาติวิวัตน์ โครงการจัดพิมพ์คบไฟ พิมพ์ครั้งแรก เมษายน 2555 จำนวน 312 หน้า ปกอ่อน ISBN: 9786167150192
หนังสือเล่มนี้นำเสนอประวัติศาสตร์ถึง 50 เรื่องที่เกือบครอบคลุมทุกแวดวง เช่น สงครามกล้วย ตามล่าปลาทูน่าทำแซนด์วิช ประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมฉบับย่อ การอพยพ... เดินทางผ่านกาลเวลา การเก็บภาษีและการปฏิวัติ ประวัติศาสตร์ของเงิน แปซิฟิกใต้-ว่าด้วยสิ่งแวดล้อม ประวัติศาสตร์เร้นลับของป่าแอมะซอน ว่าด้วยเสรีภาพในการพุดของจีน เรื่องราวที่คัดสรรมานี้มีตั้งแต่เรื่องของเมือง ประวัติศาสตร์ความคิด วัฒนธรรมแนวคิดสีเขียว ช่วงเวลาสำคัญของอารยธรรมอิสลาม เรื่องเงินๆ ทองๆ และยังมีเรื่องการรวมกลุ่มสประเทศแอฟริกา ไปจนถึงการสืบพันธุ์และการคุมกำเนิดด้วย และในทุกเรื่องราวก็จะมีมุมมองเชิงตั้งข้อสงสัยต่อความเป็นไปของโลก หนังสือเล่มนี้เป็นคู่มือสำเร็จรูปในการเข้าใจประเด็นทั่วโลกและยังช่วยประหยัดเวลาในการอ่านหนังสืออื่นาอีก 50 เล่ม
คำนำผู้แปล
หนังสือเล่มนี้เป็นหนังสือเล่มแรกของผู้แปล จะด้วยว่าตั้งใจเกินร้อยหรือลังเลเกินงามก็ตามที ผู้แปลใช้เวลาเกือบ 19 เดือนเพาะบ่มผลงานชิ้นแรกด้วยเวลาทั้งหมดนอกเหนืองานประจำที่มีอยู่ แถมยังพาต้นฉบับเดินทางข้ามน้ำข้ามทะเลไปนั่งแปลอยู่ที่อินโดนีเซียบ้าง สิงคโปร์บ้าง มาเลเซียบ้าง ทั้งที่เนื้อหาของหนังสือก็พาผู้เขียนเดินทางไปกับมัน และยังย้อนเวลาท้าทายวัฒนธรรมต่างๆ อย่างเข้มข้นแล้วก็ตามที
ระหว่างที่ผู้แปลทำงานกับหนังสือเล่มนี้ ต้องอดสรรเสริญผู้เขียนไม่ได้ที่รวบรวมเนื้อหาได้อย่างคับเล่มราวกับหนังสือเกินร้อยมาถูกขมวดอยู่ในเล่มเดียวกัน และยังต้องขอบคุณเรื่องราวที่ผู้เขียนคัดสรรมาไว้ในเล่มนี้ เพราะนอกจากจะเป็นสาระน่ารู้แล้ว ความจริงที่่ถูกนำเสนอในหลายบทยังสะท้อนธรรมชาติของมนุษย์อย่างแท้จริง
ทุกครั้งที่ผู้แปลตวงน้ำตาลชงกาแฟยามเช้า ผู้แปลยังคงจินตนาการภาพเพื่อนมนุษย์ผิวดำที่ถูกล่าและต้องพลัดพรากถิ่นฐานเพียงเพื่อการทำไร่อ้อยเพื่อผลิตน้ำตาลให้คนในประเทศยุโรป คนเราออกล่าเพื่อนมนุษย์ด้วยกันเพียงเพื่อเพิ่มความหวานให้อาหารในจานหรือเพื่อธุรกิจการเพิ่มรสชาติให้อาหารก็ตามที แต่ที่แย่พอกันเห็นจะเป็นการสนับสนุนสงครามกลางเมืองในฮอนดูรัส (Honduras, Central America) เพื่อให้กล้วยหอมกลายเป็นธุรกิจข้ามชาติ การเจรจาด้านสิ่งแวดล้อมที่ไม่มีใครยอมใคร ประวัติศาสตร์ไม่เพียงซ้ำแต่ย้ำรอยเดิมมาทุกยุคทุกสมัย 'ประวัติศาสตร์(เกือบ)ครอบจักรวาล... ฉบับย่อ' นี้ตีแผ่ผลประโยชน์ของมนุษย์ในทุกรูปแบบ และเมื่อเกิดการขัดแย้ง ความเสียหายของอีกฝ่ายจะต้องแลกมาด้วยราคาใดก็ได้
ผู้แปลหวังว่าหนังสือเล่มนี้คงจะช่วยเตือนสติผู้อ่านให้ระลึกว่าชีวิตธรรมดาๆ ที่ไม่ถูกพลัดพราก กดขี่ ต่อสู้ดิ้นรน เพื่อให้ได้มาในสิ่งที่ขาดหาย เป็นคุณภาพที่ไม่ควรละเลย และอนาคตที่แตกต่างของโลกใบนี้จะเกิดได้ก็ต่อเมื่อเรารู้จักประวัติศาสตร์ของเราดีพอ และกล้าที่จะเลิกย้ำรอยเดิมเสียที
คำนำผู้เขียน
ก่อนอื่นต้องขอออกตัวก่อนว่าหนังสือเล่มนี้ไม่ใช่ประวัติความเป็นมาของเรื่่องราวเกือบทุกเรื่องที่เคยเกิดขึ้น เพราะถ้าเราอย่างนั้น ผู้อ่านย่อมเดาได้ว่านี่เป็นแค่เทคนิคการขายที่แท้จริง แต่จะว่าไปหนังสือเล่มนี้ก็นำเสนอประวัติศาสตร์ถึง 50 เรื่องที่เกือบครอบคลุมทุกแวดวง โดยรวบรวมจากงานเขียนในรอบ 10 ปีที่ผ่านมาของนิตยสารฉบับหนึ่ง ซึ่งตั้งใจนำเสนอประเด็นที่เป็นสาระสำคัญของโลกใบนี้ให้ครบถ้วน และถึงแม้เราจะไม่ได้รวมเรื่องแฟชั่นล่าสุดกับอาหารจานหรูไว้ แต่ก็ได้เสนอเรื่องราวของกางเกงยีน รวมทั้งประวัติศาสตร์ของช็อกโกแลต กล้วยหอม และแอปเปิล
เรื่องราวที่คัดสรรมานี้มีตั้งแต่เรื่องของเมือง ประวัติศาสตร์ความคิด ไปจนถึงการอพยพ การเดินทางผ่านกาลเวลา ช่วงเวลาสำคัญของอารยธรรมอิสลาม เรื่องเงินๆ ทองๆ การรวมกลุ่มประเทศแอฟริกา ไปจนถึงการสืบพันธุ์และการคุมกำเนิด โดยทุกเรื่องจะมีมุมมองเชิงตั้งข้อสงสัยต่อความเป็นไปของโลกตามแนวทางของ New Internationalist
เรื่องราวทั้งหมดนำเสนออย่างกระชับเพื่อให้อ่านง่ายและแบ่งปันหมวดหมู่ จึงไม่เหมือนกับงานวิชาการที่ผู้เขียนซึ่งเป็นบรรณาธิการแผนกต่างๆ ของ New Internationalist ต้องศึกษาค้นคว้าก่อนที่จะถ่ายทอดออกมา ทั้งนี้ตลอดเวลาที่ผ่านมา New Internationalist มีจุดขายทางการตลาดคือเป็นสื่อที่อ่านง่ายกว่าหนังสือ หนังสือเล่มนี้ก็เช่นกัน เป็นคู่มือสำเร็จรูปในการเข้าใจประเด็นทั่วโลก ช่วยประหยัดเวลาในการอ่านหนังสืออื่นอีก 50 เล่ม
หนังสือเล่มนี้อัดแน่นด้วยความคิดเห็นที่ท้าทาย ตัวอย่างเช่น มีการรวบรวมประวัติความเป็นมาของปรัชญาจริยศาสตร์โดยสรุปครบถ้วนที่สุด ซึ่งน่าจะยังไม่เคยมีใครตีพิมพ์มาก่อน และยังบรรจุความคิดทางการเมืองว่าด้วยการพัฒนา รวมทั้งของพวกนิยมซ้าย ที่เปลี่ยนแปลงไปในรอบ 4 ทศวรรษที่ผ่านมา โดยให้ New Internationalist เป็นหน้าต่างเปิดสู่โลก นอกจากนี้ยังมีบทนำที่ว่าด้วยการเคลื่อนไหวสำคัญๆ ทางสถาปัตยกรรม และอีกสองบทพูดถึงประวัติศาสตร์ว่าเหตุใดจึงมีการตีความผิดหรือถูกฉวยเอาไปใช้เพื่อเป้าหมายทางการเมืองได้อย่างไร
มีหน้าประวัติศาสตร์ร่วมกันอยู่หลายหน้าที่เมื่อนำมาปะติดปะต่อเข้าด้วยกันให้เห็นภาพรวมแล้วทำให้รู้สึกหงุดหงิดอยู่บ้าง เช่น เราพบว่าเราต้องย้อนกลับไปที่เรื่องทาสอยู่บ่อยๆ ด้วยความรู้สึกหวาดหวั่นว่าการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ยิวหรือโฮโลคอสต์ของพวกนาซีนั้นถูกกระตุ้นให้เกิดขึ้นในสำนึกร่วมของผู้คนในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 20 และต้นศตวรรษที่ 21 เราจึงเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องพูดถึงประวัติศาสตร์ของน้ำตาลและการอพยพของชาวแอฟริกาและลาตินอเมริกา รวมทั้งบทที่ว่าด้วยการค้าทาสต่างหากอีกหนึ่งบท
ขอบข่ายของหนังสือเล่มนี้เป็นประเด็นระดับโลก และเราก็มีหมวดที่ว่าด้วยประวัติศาสตร์ในระดับภูมิภาคอยู่ด้วย เพียงแต่ในบทย่อยแต่ละบทก็มีลักษณะที่เป็นสากลเช่นเดียวกับนิตยสารของเราที่นำเสนอประเด็นเหล่านี้ และนี่คือสิ่งซึ่งจะต้องทำความคุ้นเคยเอาไว้ ด้วยการมองโลกใบนี้อย่างเป็นภาพรวมและร่วมรับผิดชอบต่อโลกที่เราอาศัยอยู่ เรามักขังตัวเองอยู่ในกล่องใบแคบที่มองเห็นเฉพาะประเทศของเราหรือวัฒนธรรมของเรา ทั้งๆ ที่ยุคนี้มีโทรทัศน์ระบบดิจิทัลซึ่งเสนอรายการตามกลุ่มความสนใจเฉพาะ จนเราอาจเข้าไปมีส่วนร่วมได้แล้วแม้จะขาดความลุ่มลึกไปบ้างก็ตาม ยิ่งกว่านั้นโลกในปัจจุบันยังเชื่อมโยงถึงกันในทุกรูปแบบอย่างที่คนในรุ่นก่อนคาดไม่ถึง
เราอาจไม่เห็นด้วยที่โลกาภิวัตน์ทำให้วัฒนธรรมบริโภคนิยมแบบตะวันตกแผ่ขยายไปทั่วทุกมุมโลก แต่การเชื่อมโยงถึงกันทั่วโลกก็เปิดโอกาสทุกรูปแบบให้กับการเคลื่อนไหวต่อต้านเช่นกัน ในหนังสือเล่มนี้มีเรื่องน่าตื่นตาตื่นใจไม่น้อยเกี่ยวกับวิธีการที่คนตอบโต้กับการกดขี่ข่มเหงในช่วงเวลาต่างๆ ประวัติศาสตร์จนกลายเป็นแรงบันดาลใจให้กับคนรุ่นหลัง เราให้พื้นที่กับหมวดที่ว่าด้วยประวัติศาสตร์การต่อต้านขัดขืน รวมไปถึงพวกวีรบุรุษผู้ต่อสู้กับการกดขี่โดยไม่ใช้ความรุนแรง หากเรารู้สึกว่าประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติช่างน่าผิดหวัง นั่นเป็นเพราะเราปล่อยให้ประวัติศาสตร์ซ้ำรอยความผิดพลาดเดิม แต่หนังสือเล่มนี้นำเสนอเหตุการณ์ที่เป็นแรงบันดาลใจโดยการแสวงหาและเรียนรู้จากความพยายามต่อต้านขัดขืนในอดีตเพื่อค้นหาวิธีการท้าทายความอยุติธรรมที่กำลังเกิดขึ้นในปัจจุบันและที่จะเกิดในอนาคต ดังนั้นหากเราเข้าใจว่าอะไรเป็นสาเหตุให้แรงงานเด็กหมดไปจากสังคมอุตสาหกรรมในตะวันตกตั้งแต่ยุคก่อนหน้านี้ เราอาจพอเข้าใจว่าวิธีการใดจะดีที่สุดในการแก้ปัญหาแรงงานเด็กในโลกของคนส่วนใหญ่ และเป็นไปได้หรือไม่ที่เราจะเลียนแบบโครงการปลดทุนระเบิดซึ่งประสบความสำเร็จอย่างกว้างขวาง โดยเริ่มจากการเคลื่อนไหวภาคประชาชนก่อนยกระดับขึ้นสู่การประชุมในเวทีโลก
มีเรื่องน่าตื่นเต้นอีกเรื่องหนึ่งในงานวิจัยเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ในศตวรรษที่ 20 ทั้งส่วนที่เป็นข้อมูลสำหรับจัดทำนิตยสารและส่วนของหนังสือ 'ประวัติศาสตร์(เกือบ)ครอบจักรวาล... ฉบับย่อ' นั่นก็คือการที่นักวิจารณ์จากองค์กรต่างๆ มองไม่เห็นคุณูปการของการประท้วงที่มีต่อการกำหนดทิศทางความเป็นไปของโลกที่เรายอมรับว่าเป็นของเราทุกวันนี้ ไม่ว่าจะเป็นการรณรงค์อย่างโดดเดี่ยวของกลุ่มผู้หญิงที่เรียกร้องสิทธิในการเลือกตั้งในปี 1900 ไปจนถึงการประชุมเพื่อรวมประเทศของชาวแอฟริกาเพื่อสานต่อเจตจำนงในการจัดตั้งรัฐบาลปกครองตนเองซึ่งไม่ประสบความสำเร็จในเวลาต่อมา ประวัติศาสตร์ของการต่อต้านขัดขืนที่รวบรวมไว้ในหนังสือเล่มนี้ ตั้งแต่เรื่องการต่อสู้กับอำนาจทางธุรกิจ ไปจนถึงสำนึกอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมที่ไม่อาจต้านทานกระแสได้ จึงเป็นการนำเสนอแนวคิดที่จะได้รับการยอมรับว่าเป็นเสาหลักของอารยธรรมในศตวรรษต่อไปอย่างไม่ต้องสงสัย
[con·tin·ue]
อารัมภบท: 5 อันดับโลก (Prelude: The 20th Century in Lists of Five)
ส่วนที่ 1: สินค้าโภคภัณฑ์ (Commodities)
1. สงครามกล้วย (The Battle of the Banana)
2. การเดินทางของกางเกงยีน (The Blue Jeans Story)
3. ช็อกโกแลต: จากเผ่ามายาสู่ตลาดการค้า (Chocolate, from Maya to Market)
4. ฝ้าย: ราชาแห่งผ้า (King Cotton)
5. ตามล่าปลาทูน่าทำแซนด์วิช (The Great Tunafish Sandwich Hunt)
6. น้ำตาล: ความหวานที่ทาสกล้ำกลืน (Sugar and Slaves)
7. การเดินทางอันลี้ลับของแอปเปิล (The Secret Life of the Apple)
ส่วนที่ 2: แนวคิด (Ideas)
8. ประวัติศาสตร์ที่ถูกปล้น (How History has been Hijacked)
9. ย้อนรอยศาสนา (A Brief History of Ethics)
10. การเมืองว่าด้วยการพัฒนา (The Politics of Development)
11. กำเนิดและการล่มสลายของรัฐชาติ (The Rise and Falling of the Nation-State)
12. ความเป็นมาของการเรียกร้องสิทธิสตรี (The Roots of Feminism)
13. ประวัติศาสตร์แอฟริกาฉบับเข้มข้น (The Rich History of Pan-Africanism)
14. ทางด่วนสายประวัติศาสตร์ (Highways into History)
ส่วนที่ 3: วัฒนธรรม (Culture)
15. ประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมฉบับย่อ (A Short History of Architecture)
16. เหตุการณ์สำคัญในอารยธรรมอิสลาม (Key Moments of Islamic Civilization)
17. แม่น้ำกับความเป็นมาของมนุษย์ (River Water and Human History)
18. โฉมหน้าที่เปลี่ยนแปลงของงาน (The Changing Face of Work)
19. เมือง: ความเป็นมาของแนวคิด (Cities: A History of Ideas)
ส่วนที่ 4: ประเด็นโลก (Global Issues)
20. หนี้สาธารณะพุ่งทะยาน (The Irresistible Rise of Public Debt)
21. ประวัติศาสตร์การสืบพันธุ์ การคุมกำเนิด และการควบคุม (A History of Reproduction, Contraception and Control)
22. การอพยพ: เดินทางผ่านกาลเวลา (Migration: A Journey Through Time)
23. ประวัติศาสตร์สั้นๆ ว่าด้วยอาหาร (A Short History of Food)
24. โฉมใหม่ของความช่วยเหลือต่างประเทศ (The Changing Shape of Overseas Aid)
25. ประวัติศาสตร์ของเงิน (The Story of Money)
26. ประวัติศาสตร์การสาธารณสุข (A History of Public Health)
ส่วนที่ 5: การต่อต้านขัดขืน (Resistance)
27. สันติวิธี: พลังประชาชน (Nonviolence: The Power of the People)
28. การเติบโตของแนวคิดสีเขียว (The Growth of Green Ideas)
29. อดีตและปัจจุบันของปัญหาแรงงานเด็ก (Confronting Child Labor, Then and Now)
30. กบฏอเมริกันผู้ยิ่งใหญ่ (Great American Rebels)
31. ทุ่นระเบิด: ปีศาจร้ายที่ต้องกำจัด (Landmines: Defusing the Demon)
32. คนกับธุรกิจ (People versus Corporations)
33. ความเป็นมาของสหกรณ์ (Cooperatives: The Story So Far)
34. การเก็บภาษีและการปฏิวัติ (Taxation and Revolt)
ส่วนที่ 6: การกดขี่ (Oppressions)
35. ลัทธิต่อต้านยิว: ความเกลียดชังที่หยั่งรากนานกว่าประวัติศาสตร์ (Antisemitism: The Longest Hatred)
36. ประวัติศาสตร์ของพวกบ้าอำนาจ (A Brief History of Megalomania)
37. การค้าทาสในห้วงเวลาที่ผ่านมา (Slavery Through the Ages)
38. กำเนิดนิวเคลียร์ (A Short History of Nuclear Weapons)
ส่วนที่ 7: ภูมิภาค (Regions)
39. ย้อนอดีตแอฟริกา (Africa in Ancient History)
40. โลกเก่าปล้นโลกใหม่อย่างไร (How the Old World Stole the New)
41. แปซิฟิกใต้ว่าด้วยสิ่งแวดล้อม (South Pacific: An Environmental History)
42. ประวัติศาสตร์เร้นลับของป่าแอมะซอน (The Amazon's Hidden History)
43. ประวัติศาสตร์เปอร์เซียและอิหร่าน (A Brief History of Persia and Iran)
44. ว่าด้วยเสรีภาพในการพูดของจีน (A Short History of Free Speech in China)
45. ความแตกแยกของลาตินอเมริกา (The Divided States of Latin America)
46. ร่องรอยอังกฤษบนดินแดนไอร์แลนด์ (A Brief History of Britain's Adventures in Ireland)
ส่วนที่ 8: สถาบันระดับโลก (Global Institutions)
47. องค์การสหประชาชาติโดยสังเขป (A Brief History of the United Nations)
48. เลขาธิการสหประชาชาติ (UN Secretaries-General)
49. ประวัติศาสตร์ฉบับย่อของบริษัทการค้า (A Short History of Corporations)
50. เบร็ตตันวูดส์กับการจัดระเบียบโลกใหม่ (How Bretton Woods Reordered the World)
"Reading make a full man, conference a ready man, and writing an exact man. การอ่านทำให้เป็นคนที่สมบูรณ์ การเสวนาทำให้เป็นคนที่พร้อม และการเขียนทำให้เป็นคนที่เที่ยงตรง" - Francis Bacon (1561-1626)
Reading & Working: ยิ่งอ่านก็ยิ่งรู้! ยิ่งทำงานก็ยิ่งเก่ง! หนังสือแปลคัดสรรบนชั้นหนังสือส่วนตัว Beautiful Quietness: เงียบแต่ไม่เหงา! ดินแดนแห่งการอ่านและพื้นที่ทางความคิด โลกของนักอ่านและพรมแดนแห่งความรู้ การอ่านสะท้อนความคิด ความคิดสะท้อนตัวตน ตัวตนสะท้อนจิตวิญญาณ Changing Lives, One Book at a Time ห้องสมุดมีชีวิต ...ชีวิตดีๆ ทีละเล่ม อ่านเถิดชาวไทย! การอ่านคือรากฐานที่สำคัญ [อากาศ อาหาร การอ่าน] If you don't like to read, you haven't found the right book. Readers of the World. pruetsara.wixsite.com